Danimarka’da Vatandaşlık Eğitimi-Citizenship Education in Denmark

Abstract

Dünyada birçok ülke kendi yapı ve anlayışına uygun olarak, iyi birer vatandaş yetiştirme amacını gerçekleştirmek için sosyal bilgiler ve tarih programına başvurmaktadır. Bu ülkelerden birisi de Danimarka’dır. Danimarka bu amaç doğrultusunda, Sosyal Bilgiler dersi aracılığıyla toplumun değerlerine saygılı, demokratik topluma aktif bir şekilde katılan ve yaşadığı toplumun gelişmesi için katkıda bulunan bireylerin yetiştirilmesini hedeflemektedir. Son yıllarda ülkemizde Milli Eğitim Bakanlığı tarafından vatandaşlık eğitimi merkezli pek çok uygulama ve proje yapılmaktadır. Bu çalışmalara ışık tutmak ve öneriler getirmek için vatandaşlık eğitimini büyük bir ciddiyetle yürüten Danimarka’nın sosyal bilgiler ve tarih programları hedef, içerik, öğrenme öğretme süreçleri ve değerlendirme boyutları bakımından incelenmiştir. Çalışma; Danimarka’nın Odense Bölgesi’nde uygulanan sosyal bilgiler dersinin görüldüğü 7.-9. sınıf ve tarih dersinin görüldüğü 3.-9. sınıf düzeyleri ile sınırlı kalmıştır. Araştırmada, doküman analizi ile adı geçen programlar incelenmiştir. Programlar ülkenin Eğitim Bakanlığı kaynaklarına ulaşılarak elde edilmiştir. Danca diliyle yazılı olan dokümanlar önce İngilizceye sonra Türkçeye çevrilmiştir. Bu esnada Danimarkalı program uzmanları ve alan öğretmenlerinden gerektiğinde çeviri için destek alınmıştır. Bunun dışında veri toplamak amacıyla araştırmacı,çeşitli ders etkinliklerine katılarak gözlemlerde bulunmuştur. Elde edilen bulgulara göre; Danimarka’da vatandaşlık eğitiminde demokrasi, özgürlük, saygı kavramlarının üzerine odaklanıldığı; öğrencilere demokratik yaşama katılım için gerekli olan kuralların ve değerlerin kazandırılmaya çalışıldığı görülmüştür. Ayrıca, öğrencilere demokratik yaşama katılma konusunda seçim yapabilme ve fikirlerini özgürce söyleyebilme hakkına sahip oldukları anlayışının verilmeye çalışıldığı da tespit edilmiştir. Vatandaşlık eğitiminin sadece teoriye dayalı olmadığı, okulların öğrencilere bu dersin merkezinde olan demokrasi anlayışını, gerek düşünce gerekse de eylem olarak kazandırmaya çalıştığı görülmüştür. Bu bağlamda Danimarka’nın Sosyal Bilgiler Programının içeriğinin düşünce özgürlüğü, demokrasi, ideolojiler, politika ve anayasa gibi konulardan oluştuğu söylenebilir. Ayrıca Danimarka’nın sahip olduğu çok kültürlü yapının ortak yaşam açısından toplumdaki bireylerin birbirini anlaması gerekliliğini ortaya çıkardığı; vatandaşlık eğitiminin de öğrencilerin karmaşık sosyal yapıya uyum göstermesi ve farklılıkları anlaması konusunda önemli bir işleve sahip olduğu görülmüştür.